Νίκος Αργύρης (εκδ. Ίκαρος)

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

[9 Φεβρουαρίου 2016, στον Π. Δουβίτσα]

1. Πού εστιάζετε την αδυναμία συνεννόησης μεταξύ των εκδοτών; Εξακολουθεί να υπάρχει; Γιατί; Θα μπορούσε αυτό να αλλάξει και πώς; Πόσο άμεσα;

Θέλω να πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει λίγο προς το καλύτερο τα τελευταία χρόνια, και, αν μη τι άλλο, γίνονται περισσότερες προσπάθειες συνεννόησης. Πράγματι, ο κλάδος ανέκαθεν παρουσίαζε αυτή την αδυναμία, είτε ο στόχος ήταν η χάραξη πολιτικής για το βιβλίο σε συνεννόηση με την εκάστοτε κυβέρνηση είτε η συμφωνία σε βασικές εμπορικές πρακτικές με στόχο την ενδυνάμωση του κλάδου. Ένας βασικός λόγος για αυτή την αδυναμία ήταν πάντα, κατά τη γνώμη μου, οι πολλές και διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες των εκδοτών. Στη χώρα μας έχουμε την τύχη να έχουμε πολλές μικρές και μικρομεσαίες εκδοτικές επιχειρήσεις, οι οποίες διοικούνται όχι από στελέχη ή επιχειρηματίες αλλά από ανθρώπους του βιβλίου και τις οικογένειές τους, με αποτέλεσμα η εμπορική πολιτική και η αντιμετώπιση του κλάδου ως συνόλου να έρχονται πολύ συχνά σε δεύτερη μοίρα. Νομίζω ότι πρόκειται για μια ευρύτερη παθογένεια της ελληνικής επιχειρηματικότητας, η οποία όμως δείχνει σημεία βελτίωσης. Τα συλλογικά όργανα που παραδοσιακά εκπροσωπούν τους εκδότες δυστυχώς δεν φαίνεται να έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα κάτι προς αυτήν την κατεύθυνση.


2. Πώς εξηγείτε την αδιαφορία της πολιτείας απέναντι στους εκδότες; Τι κάνουμε «λάθος» όλα αυτά τα χρόνια και δε μας ακούν;

Την πολιτεία δεν την ενδιαφέρει δυστυχώς καθόλου το βιβλίο και οι άνθρωποι ή επιχειρήσεις πίσω από αυτό. Η αδιαφορία απέναντι στους εκδότες και στα κατά καιρούς αιτήματα ή προτάσεις τους εξηγείται απλούστατα γιατί η πολιτεία δεν μπορεί να συνδιαλλαγεί με αυτούς, δεν μπορεί να αλιεύσει ψήφους ή να υπολογίζει σε κάποιου είδους στήριξη. Ο πολιτισμός και το βιβλίο δεν ήταν ποτέ στις προτεραιότητες καμίας κυβέρνησης και αυτό δυστυχώς αποδεικνύεται από τα επίπεδα αναγνωσιμότητας στη χώρα μας, από την τραγική κατάσταση των δημόσιων βιβλιοθηκών και από την οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται στον χώρο του βιβλίου.


3. Με ποιον τρόπο θα πρέπει να χτίσουμε συνεργασίες αυτή τη χρονική στιγμή;

Ένας τρόπος να χτιστούν συνεργασίες είναι οι πρωτοβουλίες για την ανάδειξη του βιβλίου ως πολύτιμου πολιτιστικού αγαθού, την στήριξη και προώθηση της αναγνωσιμότητας, την ανάδειξη βιβλιοπωλείων και χώρων παραγωγής πολιτισμού. Ίσως η πρωτοβουλία από την πολιτεία να μην έρθει ποτέ, αλλά οι εκδότες, συγγραφείς, καλλιτέχνες και τόσοι άλλοι άνθρωποι που ασχολούνται ενεργά με το βιβλίο μπορούν να έρθουν κοντά, προτείνοντας νέα πράγματα που θα φέρουν το βιβλίο στο προσκήνιο. Στο εξωτερικό βλέπουμε τέτοιες συνέργειες και διοργανώσεις συνέχεια, λογοτεχνικά φεστιβάλ, προωθητικές ενέργειες και καμπάνιες από το σύνολο των βιβλιοπωλείων, σχολεία και πανεπιστήμια που είναι δραστήρια και έχουν το βιβλίο στην καθημερινότητα των μαθητών και φοιτητών. Στη χώρα μας δυστυχώς, ακόμα και μια απλή ετήσια έκθεση βιβλίου αποδεικνύεται πολύ δύσκολο να διοργανωθεί σωστά.


4. Ποια είναι η κατάσταση τα τελευταία 2-3 χρόνια (πώς έχει εξελιχθεί/σταθμοί) με βάση τη δική σας εμπειρία της αγοράς;

Ο κλάδος του βιβλίου πέρασε μια πολύ δύσκολη περίοδο την τριετία 2010-2012 και αναγκάστηκε σε μια «βίαιη» εξυγίανση. Δυστυχώς αυτό σήμαινε την προσαρμογή σε νέα δεδομένα, τα οποία έκλεισαν ή σακάτεψαν πολλές επιχειρήσεις, κυρίως στον χώρο της λιανικής και χονδρικής πώλησης του βιβλίου. Οι εκδοτικές επιχειρήσεις, μικρές και μικρομεσαίες στην πλειοψηφία τους, μπόρεσαν να βγουν ζημιωμένες μεν, αλλά ζωντανές δε. Πλέον βλέπουμε την ανάδειξη νέων σημείων πώλησης, μικρών συνοικιακών βιβλιοπωλείων με μαζεμένα έξοδα, σε αντίθεση με την εξάπλωση μεγάλων αλυσίδων και franchise. Οι εκδότες έχουν ανεβάσει κατά πολύ το ποιοτικό επίπεδο της παραγωγής τους και συνεχίζουμε να βλέπουμε πολλούς, ενδιαφέροντες τίτλους να κυκλοφορούν, αν και ο όγκος που διακινείται έχει μειωθεί σημαντικά. Από το 2013 παρατηρήσαμε μια ανάκαμψη, η οποία όμως δεν μπόρεσε να διατηρηθεί πρόσφατα με τις συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις και την πολιτική αβεβαιότητα που περνάει η χώρα μας. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που γεννάει η αβεβαιότητα αυτή, είναι η αδυναμία οποιουδήποτε εκδότη και επιχειρηματία γενικότερα να σχεδιάσει για την επόμενη μέρα, να πραγματοποιήσει κάποια επένδυση ή να προβεί σε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο δουλεύει.


5. Τι θα σας βοηθούσε πραγματικά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Άμεσα τι θα είχε καλύτερο αποτέλεσμα στη δουλειά σας, τι θα σας «έλυνε» έστω και λίγο τα χέρια για να «χτίσετε» προς τα πάνω;

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει μαγικό χάπι. Πρόκειται για έναν συνδυασμό καταστάσεων και συνθηκών που θα επιτρέψει σε οποιονδήποτε εκδότη να πάρει μια ανάσα και να μπορέσει να επικεντρωθεί στη δουλειά του και στο «χτίσιμο» προς τα πάνω: μείωση γραφειοκρατίας, πολιτική σταθερότητα, υγιές και φιλικό προς την επιχειρηματικότητα περιβάλλον, ορθή φορολογική αντιμετώπιση.


6. Βραχυπρόθεσμα: Ποιες αποφάσεις θα έπρεπε να πάρει άμεσα η πολιτεία για να βοηθήσει τους εκδότες αλλά και τα βιβλιοπωλεία, ώστε να αναπτυχθούν με υγιή τρόπο; Πού πρέπει να μπουν οι βάσεις γι’ αυτό;

Άμεση επαναφορά της ενιαίας τιμής βιβλίου, η ουσιαστική κατάργηση της οποίας όχι μόνο δεν έχει φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, αλλά έχει φέρει στα πρόθυρα του κλεισίματος πολλά βιβλιοπωλεία. Επαναφορά του χαμηλού συντελεστή Φ.Π.Α. σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιβλίου και επιστροφή Φ.Π.Α. στους εκδότες. Τα παραπάνω, αλλά και άλλα πολλά πρέπει να αποτελέσουν μια συνολική πρόταση της πολιτείας για τον κλάδο, αν θέλουμε να δούμε οποιαδήποτε ανάπτυξη.


7. Μακροπρόθεσμα: Σε τι πρέπει να «επενδύσουμε»; Πού και πώς μπορούμε ή πρέπει/χρειάζεται να συνεργαστούμε με την πολιτεία, ώστε να δημιουργηθούν αποτελεσματικά συντονιστικά όργανα/φορείς; Ή μήπως αυτά δεν τα χρειαζόμαστε; Γιατί;

Η πολιτεία πρέπει να επενδύσει και να βάλει στις προτεραιότητές της την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Χωρίς αυτά δεν γίνεται τίποτα. Δεν είναι θέμα συντονιστικών ή άλλων φορέων, ούτε μπορεί να αποτελεί δουλειά του κάθε εκδότη να μπει το βιβλίο στη ζωή κάθε παιδιού από μικρή ηλικία, να αποθαρρύνεται η αγάπη για τη λογοτεχνία με τους τρόπους διδασκαλίας που εφαρμόζονται σήμερα. Η συνολική και συνειδητή πολιτική πολιτισμού είναι η μόνη που μακροπρόθεσμα θα φέρει αποτελέσματα. Η κατάργηση του Ε.ΚΕ.ΒΙ. ήταν ένα καίριο πλήγμα για τον χώρο του βιβλίου, θα πρέπει άμεσα να ανασυσταθεί ή να δημιουργηθεί ένας τέτοιος οργανισμός, από μηδενική βάση.


8. Συμφωνείτε ότι ένα από τα βασικότερα ζητήματα στη μακροπρόθεσμη θετική αλλαγή των συνθηκών είναι η δημιουργία νέων και περισσότερων αναγνωστών; Με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε να το καταφέρουμε αυτό πιο άμεσα; Με ποιους τρόπους θα πετύχουμε αποτελέσματα με πολύ μεγάλη διάρκεια (δεκαετιών);

Η μακροπρόθεσμη δημιουργία αναγνωστών είναι θέμα πολιτείας και πολιτικής, και κανένας εκδότης μόνος του δεν μπορεί σίγουρα να επιτύχει κάτι τέτοιο. Ακόμα και σήμερα αν είχαμε μια νέα πολιτική για το βιβλίο, θα έπαιρνε χρόνια να περάσει αυτή στην κοινωνία και να δημιουργηθούν νέοι αναγνώστες. Ποτέ δεν είναι αργά. Οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις του χώρου έχουν την ευελιξία να σκεφτούν και να πραγματοποιήσουν ενέργειες που θα έχουν πιο άμεσα αποτελέσματα, και ίσως καταφέρουν να φέρουν το βιβλίο και πάλι στο προσκήνιο. Διαφημιστικές καμπάνιες, προωθητικές ενέργειες, διοργανώσεις και φεστιβάλ, ακόμα και από τα βιβλιοπωλεία, ενεργούν θετικά και μπορούν να δημιουργήσουν ένα θετικότερο κλίμα γύρω από το βιβλίο και την ανάγνωση. Όλα αυτά, σε συνδυασμό πάντα με μια σοβαρή και μελετημένη πολιτική για το βιβλίο και τον πολιτισμό, θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για νέους και περισσότερους αναγνώστες.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

〉ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ〈

Προώθηση του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό

 


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Ο διττός χαρακτήρας του Δικαιώματος Δημόσιου Δανεισμού / Βασιλική Στρακαντούνα & Γιάννης Κικκής

Το βιβλίο στον ευρωπαϊκό Νότο την εποχή της κρίσης / Άννα Καρακατσούλη

Ωδή στον Εκδότη / Αντώνης Καρατζάς


〉ΚΡΙΣΗ+ΒΙΒΛΙΟ〈

Οι αριθμοί που δεν είναι / Περικλής Δουβίτσας (15.02.16)

Αλλαγή εκδοτικού παραδείγματος – εξωστρέφεια, συνέργειες, ενδυνάμωση (στοιχεία από 2 πρόσφατες έρευνες) / Παναγιώτης Κάπος (13.02.16)


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Τα παιδιά και η ανάγνωση. Τι κάνουμε; / Ειρήνη Βοκοτοπούλου (09.02.16)


〉ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΚΔΟΤΩΝ〈

Νίκος Αργύρης / εκδ. Ίκαρος (09.02.16)

Εύα Καραϊτίδη / εκδ. της Εστίας (09.02.16)

Αντώνης Καρατζάς / Νομική Βιβλιοθήκη (09.02.16)

Θάνος Ψυχογιός / εκδ. Καρδαμίτσα (09.02.16)


〉ΚΡΙΣΗ+ΒΙΒΛΙΟ〈

Στοιχεία για τη χαμένη πενταετία του βιβλίου (2009-2014) / Γιάννης Ν. Μπασκόζος (05.02.16)

Αποτύπωση της κρίσης: βιβλιογραφικές βάσεις και στατιστική / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (06.02.16)


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Το παρόν και το μέλλον του βιβλίου, ο δονκιχοτισμός και η πραγματικότητα / Κατερίνα Φράγκου (03.02.16)

Οι δύο ζωές της ανάγνωσης / Θοδωρής Ρακόπουλος (03.02.16)

Βιβλιοφιλία, μια Σταχτοπούτα που ψάχνει το γοβάκι της / Γιώργος Ν. Περαντωνάκης (27.01.16)

Η τεχνολογική κλήση / Ένα σημείωμα για τη γραφή / Χρήστος Χρυσόπουλος (27.01.16)

Ο αναγκαίος ιμπεριαλισμός / Γιάννης Τσίρμπας (27.01.16)

10 σημεία για τη νέα οικονομία του βιβλίου / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (27.01.16)

Το «κογκνιταριάτο» και η ψηφιακή υπόσχεση / Χρήστος Χρυσόπουλος (21.01.16)

ΑΒΓ (Ανάγνωση, Βιβλίο, Γραφή) / Γιώργος Χουλιάρας (21.01.16)

Περί λογοτεχνίας, (ψηφιακού) μελανιού και συνδέσμων μας / Βασίλης Αμανατίδης (21.01.16)

Fair και Read / Ηρακλής Παπαϊωάννου (21.01.16)

Πρώτες σκέψεις για το οικοσύστημα του βιβλίου / Mε αφορμή την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας fairead – το περιβάλλον της ανάγνωσης / Περικλής Δουβίτσας (21.01.16)

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Κρίση του βιβλίου και το εγχείρημα του fairead / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Εθνικά Κέντρα Βιβλίου ή εθνική πολιτική για το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία / Το βιβλίο και ο πολιτισμός σε όλες τις εκφάνσεις του είναι ο μόνος τρόπος για να κρατήσουμε ζωντανή τη χώρα και την ελπίδα για το μέλλον / Άννα Καρακατσούλη (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

’The Age of Discontent’ – Greek publishing through six years of austerity / The Cultural Politics of the Greek crisis / S. Kabouropoulos

Το ανοικτό πεδίο / Τι συμβαίνει στην καλλιτεχνική και ειδικότερα την ποιητική σκηνή μιας χώρας που βρίσκεται σε καθεστώς κρίσης; / [ΦΡΜΚ] τεύχος#1

Ενιαία τιμή βιβλίου: υπέρ και κατά / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Στόχος η παραγωγή νέων πολιτιστικών αγαθών / Εθνική πολιτική βιβλίου – Εθνική πολιτική για τον πολιτισμό / Χρήστος Χρυσόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Η κρίση του βιβλίου, δείκτης της κρίσης αξιών / Σήμα κινδύνου εκπέμπει η αλυσίδα του ελληνικού βιβλίου. Σε οριακή κατάσταση οι Έλληνες συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, εκδότες, βιβλιοπώλες, αναγνώστες / Άννα Καρακατσούλη (ΧΡΟΝΟΣ/Ιούλιος 2013)